Zbliża się 100 rocznica odzyskania przez państwo polskie niepodległości. Rocznica niezwykle ważna w historii Polski. Dzień szczególny, Święto Narodowe 11 listopada.
Uroczysty dzień, przez lata obchodzony był ze szczególną oprawą. Nawet w czasie wojny nie zaniedbywano świętowania w tym dniu, oczywiście na miarę możliwości. W tym roku przypada też 75 rocznica uroczystości Święta Niepodległości zorganizowanego w Zgrupowaniach Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury” w dniu 11 listopada 1943 roku.
O tym jak przebiegały uroczystości w Zgrupowaniach 75 lat temu wiemy zarówno z przekazów tych, którzy przeżyli jak i z zachowanych zdjęć zrobionych tego dnia przez ppor. cz. w. Feliksa Konderko „Jerzego”.
I w tym miejscu należy wrócić do dnia 11 listopada 1943 r.
Czy rzeczywiście już wszystko zostało zapisane i pokazane ?
Co wiemy o uroczystej Mszy Świętej jaka miała miejsce 11 listopada 1943 r. ?
Powszechnie, na podstawie wspomnień niektórych żołnierzy Zgrupowań „Ponury” już po wojnie przyjęto, że:
Na rozkaz Komendanta „Ponurego” w dniu 11 listopada 1943 r. odbyła się koncentracja Zgrupowań w rejonie Góry „Szczytniak” w paśmie Jeleniowskim. W tym dniu przygotowano też uroczystą Mszę Świętą z okazji Święta Niepodległości.
Przyjęło się mówić, że msza została odprawiona na „Szczytniaku” i że mszę odprawiał ks. Kapelan Zygmunt Głowacki ps. „Jaskólski”.
Tak też m.in. w swoich wspomnieniach ujął to mjr Marian Świderski ps. „Dzik”.
Ale czy rzeczywiście tak było ?
Zajmując się od jakiegoś już czasu historią Zgrupowań, a to z racji kolekcji zdjęć zrobionych przez mojego wuja, ppor. cz. w. Feliksa Konderko ps. ”Jerzy”, natrafiłem na zdjęcie zrobione właśnie w czasie uroczystej Mszy Świętej w dniu 11 listopada 1943 r. z bardzo ciekawym opisem na odwrocie odbitki.
Na pierwszym planie od lewej: Władysław Chachaj „Dr Andrzej”, por.”Ponury”,
por. „Nurt”, por. Marian Janikowski „Kmicic”. Foto Feliks Konderko „Jerzy”.
Ponieważ odbitka ta została podarowana przez mojego wuja już po wojnie ks. Kapelanowi Zygmuntowi Głowackiemu „Jaskólskiemu” nie może być mowy o pomyłce.
Wyraźnie zaznaczone jest, że Msza Święta odprawiana była przez O. Obelata ( niestety wuj nie pisał gramatycznie a raczej fonetycznie – takie czasy ).
Należy zatem przyjąć, że mszę odprawiał któryś z oo. Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej ze Św. Krzyża.
Idąc dalej tym tropem zagłębiłem się w Kronikę Św. Krzyża i spisane wspomnienia powojenne oo. Oblatów (OMI).
I jak mówi się dzisiaj – bingo. W kronice znalazłem wspomnienia O. Sylwestra Graniecznego OMI, który tak opisał swoją działalność w czasie wojny:
I teraz najciekawsze,
I już prawie wszystko wiadomo. Prawie, bowiem prawdopodobnie podczas przepisywania z rękopisu na maszynopis wkradł się błąd wynikający zapewne z trudności z odczytaniem dokładnym rękopisu, a i prawdopodobnie nieznajomości terenu i nazw miejscowych.
O. Sylwester Granieczny spisując wspomnienia i znając ten teren tak jak miejscowi, prawdopodobnie użył nazwy miejscowej, dość szczegółowo opisując miejsce odprawianej Mszy Świętej w dniu 11 listopada 1943 r., jako Góra Skoszyńska, która jest niższa i położona nieco poniżej Szczytniaka. Zarazem bardziej dostępna z dogodniejszym dojściem od strony Nowego Skoszyna jak i Jeleniowa w których to miejscowościach partyzanci mieli sprawdzone zaplecze.
Góra Skoszyńska, tak to miejsce opisują ludzie miejscowi, którą nieznający szczegółowo Pasma Jeleniowskiego pomijają i wymieniają jedynie w kolejności góry Kobylą, Jeleniowską, Szczytniak i Witosławską pomijając też Chocimowską, Wesołówkę i Truskolaską.
Trzeba również zauważyć, że Góra Skoszyńska jest położona dość blisko Nowej Słupi gdzie w tym czasie O. Sylwester Granieczny był Wikarym.
Razem z prezesem naszego stowarzyszenia Szczepanem Mrozem, po przedyskutowaniu tematu, postanowiliśmy zrobić rekonesans na Górze Skoszyńskiej i w okolicy aby upewnić się co do słuszności
tezy i potwierdzenia jej w terenie. Rekonesans naszym zdaniem w pełni potwierdził, że Msza Święta 11 listopada 1943 r. miała miejsce na Górze Skoszyńskiej.
Reasumując, uważam zatem że uroczysta Msza Święta odprawiana była w dniu 11 listopada 1943 r. przez O. Sylwestra Graniecznego na Górze Skoszyńskiej na co są wystarczające dowody.
Dlatego też nasze Stowarzyszenie Pamięci Ponury-Nurt przygotowuje już teraz wraz z Nadleśnictwem Łagów Mszę Świętą u stóp Góry Skoszyńskiej ( ze względów organizacyjnych, dojazd itd. ).
Planowany termin uroczystości ( też ze względów organizacyjnych; pogoda itp. ) to 29 września br.
Szczegóły już wkrótce.
Gdańsk, 4 czerwca 2018 r.
Mariusz Baran-Barański